Ali Shahdoostجواب دادن به سوال به سادگی ممکن نیست. اول باید اشاره کنم که در ایران دسته بسیار اندکی از مردم به صورت کلی با کپی رایت آشنا هستند. هنوزم خیلی از مردم فکر می کنند که ویندوز، آفیس و قوتوشاپ و … رایگان هستند. خیلی از مردم مفهوم کرک را نمی فهمند و فکر می کنند این بخشی از نصب بازی مورد علاقه یشان است.
کپی رایت قانونی است که محصولات منتشر شده تحت آن را در مقابل دزدی محافظت می کند و حقوق فروش آن را برای تولید کننده حفظ می کنند. بله دزدی! در واقع کاری که ما به صورت روزانه انجام می دهیم به نوعی دزدی است. تقریبا تمام محصولاتی نرم افزاری که به صورت رایگان از آن استفاده می کنیم شامل قانون کپی رایت می شوند و استفاده از آنها بدون خرید غیر قانونی است. از آنجا که کشور ما این قانون را نپذیرفته، پس ما به راحتی آن را زیر پا می گذاریم و هر چیزی را که می خواهیم به صورت رایگان استفاده می کنیم.
اگر کپی رایت رعایت شود دیگر از چه چیزهایی نمیتوانیم استفاده کنیم؟
- ویندوز: بسته ویندوز 10 در واقع 199 دلار قیمت دارد. در صورت پیوستن به کپی رایت ما باید برای خرید ویندوز این مبلغ را پرداخت کنیم. اما از طرف دیگر ما میتوانیم پس از خرید از به روز رسانی های ویندوز استفاده کنیم (که البته آنقدر هم با ارزش نیست!).
- تقریبا همه برنامه های دیگر: تقریبا همه برنامه هایی که از آن استفاده می کنیم شامل، آفیس، فوتوشاپ، اتوکد و دسته بزرگی از برنامه های تخصصی فروشی هستند. قیمت برخی از این برنامه ها بیش از 1000 دلار است که در صورت پیوستن به کپی رایت باید آنها را خرید کرده و استفاده کنیم. پس در حال حاضر هر ایران در کامپیوتر خود یک ثروتمند است.
- موسیقی و فیلم: تمام فول آلبوم هایی که دانلود کردیم و روزانه گوش می کنیم، همه قسمت های گیم و آو ترونز و فرندز که نگاه کردیم و همه محصولات فرهنگی که به راحتی از سایت های دانلود ایرانی یا تورنت می گیریم شامل کپی رایت می شوند و باید برای گرفتن آنها پول پرداخت کنیم.
- بازی ها: خوشبختانه پلی استیشن و ایکس باکس مردم را با قیمت واقعی بازی ها آشنا کردند. در واقع بازی هایی که ما دانلود می کنیم و در کامپیوتر بازی می کنیم یا حتی می خریم (توسط منتشر کننده های اصطلاحا قانونی ایرانی!) کپی رایت ندارند. پس بعد از پیوستن به کپی رایت ما باید برای خرید آنها پول بپردازیم.
- کتاب: این را شاید شما متوجه نشوید اما مراکز نشر در ایران حق نشر کتابهای خارجی را نمی خرند و به صورت غیر قانونی آنها را آفست (کپی) می کنند. حتی مترجمین هم معمولا برای ترجمه حق ترجمه را نمی خرند، به همین دلیل است که یک کتاب ده ترجمه متفاوت دارد. در صورت اجرای کپی رایت ما فقط می توانیم کتاب اصلی منتشر شده یا نسخه ترجمه شده با رعایت کپی رایت را بخریم.
- عکس و آثار هنری: حتی پس زمینه کامپیوتر ما ممکن است شامل کپی رایت شود. در این صورت ما باید آن را خریداری کرده و استفاده کنیم. در صورتی که منتشر کننده آن را به صورت رایگان منتشر کرده باشد امکان استفاده رایگان از آن وجود دارد.
- ایده ها: ایده هایی که به صورت پتنت ثبت شده اند باید خریده شوند. این موضوع البته بیشتر برای کسب و کارهای مرتبط با تکنولوژی صدق می کند. تعداد این کسب و کارها در ایران زیاد نیست پس در این زمینه مشکلی وجود نخواهد داشت.
تمام نکاتی که گفته شد، لرزه به تن هر ایرانی می اندازد. البته باید بدانید که حتی در کشورهایی که این قانون رعایت می شود هم همه مردم به آن پایبند نیستند (اما عدم رعایت آن جرم محسوب می شود و گاهی جزای سنگینی هم دارد) اما دولت آن کشور حتما باید پایبند باشد پس دولت ایران باید میلیاردها تومان پول برای خرید کپی رایت مجموعه ای از نرم افزارهای مورد استفاده در صنایع و ادارات دولتی پرداخت کند. با توجه به استفاده بی مورد از انواع اپلیکیشن، این عدد احتمالا بسیار بسیار بالا خواهد بود.
نکات مثبت پیوستن به کپی رایت
عدم پایبندی به کپی رایت در واقع یکی از عوامل عدم رونق تولید در ایران و بیکاری است. برای دسته بزرگی از صنایع که مرتبط با محصولات مجازی می شوند (کتاب، نرم افزار، موسیقی، فیلم، بازی و …)، امکان رقابت بدون استفاده از کپی رایت از بین رفته. در ایرانی که در آن کپی رایت رعایت شود همه چیز به این صورت تغییر می کند:
اول مردم دچار شوک ناشی از عدم امکان استفاده از امکانات می شوند. بعد از مدتی تعدادی از شرکت ها شروع به خرید مجموعه نرم افزارها برای استفاده داخلی می کنند. اینجاست که رقبای داخلی وارد کار می شوند. با توجه به بالا بودن رقم پرداختی بابت خرید نرم افزارها، شرکتهای داخلی می توانند محصول خود را (که کیفیت پایین تری دارد) با قیمت کمتری عرضه کنند و همچنان فروش داشته باشند. با توجه به رعایت کپی رایت دیگر کسی محصولات تولید کننده داخلی را غیر قانونی کپی نمی کند پس تولید کننده به سرعت رشد می کند.
در بازار بازی ها، بچه ها دیگر امکان خرید بازی خارجی ندارند پس مجبور می شوند از بازی های داخلی استفاده کننده و این یعنی رشد سریع بازار بازی سازی داخلی. طبیعتا رقابت با یک بازی خارجی که به قیمت 100 هزار تومان فروخته می شود خیلی ساده تر بازی ای است که همه آن را از سر کوچه 5 هزار تومن می خرند و برای بقیه هم کپی می کنند.
در بازار کتاب، با توجه به کپی رایت ترجمه، کتابهای ترجمه کمتر و گران قیمت تر می شوند پس خواننده داخلی مجبور است از محصول داخلی استفاده کند. حتی برای یک عکاس که قبلا عکسهایش هیچ ارزشی نداشته، حالا این امکان به وجود می آید که عکسهایش را با موضوعات مختلف به قیمت خوبی بفروشد. موسیقی داخلی هم به واسطه عدم امکان کپی کردن غیر قانونی به سرعت رشد می کند.
نتیجه تمام این تغییرات می شود تولید چندین میلیون شغل جدید برای پاسخ به نیازهای نرم افزاری و فرهنگی داخلی.
اما این خیلی ظالمانه است!
گرچه تمام این موضوعات خیلی ظالمانه به نظر می رسند اما واقعیت این است که ما از اول هم باید این هزینه را پرداخت می کردیم و عدم پرداخت آن ما را بد عادت کرده. ما به واسطه عدم رعایت کپی رایت هیچ دیدی نسبت به ارزش واقعی این محصولات نداشتیم. ظلم اصلی در حقیقت در حال حاضر و نسبت به تولید کننده محصولاتی صورت می گیرد که ما به صورت رایگان از آن استفاده می کنیم. رعایت کپی رایت میتواند ارزش واقعی محصولات فرهنگی و نرم افزاری را نشان دهد. از طرف دیگر بخش بزرگی از این محصولات در رابطه با انواع سرگرمی ها هستند. با گوش ندادن به آخرین آهنگ یا بازی نکردن آخرین بازی یا ندیدن آخرین سریال، هیچ کس از بین نمی رود اما حق تولید کننده آن نابود می شود. فراموش نکنیم که تقریبا تمام کشورهای پیشرفته جهان از این قانون تبعیت می کنند و چه بسا این قانون یکی از دلایل پیشرفت آنها بوده.
جواب سوال بالا احتمالا این خواهد بود که در ابتدا نه ولی در طول زمان حتما!
[…] این فرهنگ بسیار رایجه. با توجه به عدم وجود کپی رایت (درمورد کپی رایت قبلا نوشتم) به سادگی مردم از همه نرم افزارها به طور رایگان استفاده […]