کمی در مورد سرمایه گذاری خطرپذیر

اصطلاح سرمایه گذاری خطر پذیر مدتیه به جمع واژه های مورد استفاده در اکوسیستم استارتاپی افزوده شده. این اصطلاح و مفهومی که به نوعی با خودش داره برای طرز فکر سنتی ما بسیار عجیب به نظر میرسه. در اینجا میخوام کمی در رابطه با مفهوم سرمایه گذاری خطر پذیر بنویسم.

سرمایه گذاری یعنی چی؟

داستان پینوکیو در ساده ترین شکل مفهوم سرمایه گذاری رو نشون میداد. اونجایی که پینوکیو با امید در اومدن درخت پول، سکه هاش رو کاشت. (البته اون سرمایه گذاری اصلا موفقیت امیز نبود، اما باز هم یه سرمایه گذاری بود) سرمایه گذاری یعنی ادم با امید رشد سرمایه، مقداری سرمایه فعلی رو برای کاری خرج کنه. پس حتی خرید ماشین هم میتونه یه سرمایه گذاری باشه، در صورتی که با امید گرون شدنش انجام بشه.

سرمایه گذاری خطر پذیر چیه اونوقت؟

عنوان این نوع از سرمایه گذاری کمی غلط اندازه، کلا ما چیزی به نام سرمایه گذاری غیر خطر پذیر نداریم. دلیلش هم اینه که شما وقتی داشته فعلیت رو برای رشد آینده میذاری همیشه ریسک میکنی چون هیچ وقت نمیتونی اینده رو پیش بینی کنی. اینکه نمی شه آینده رو پیش بینی کرد به طور کلی هر نوع سرمایه گذاری رو (یا در مفهوم کلی تر هر کاری) همراه با ریسک میکنه. پس تفاوت اصلی بیشتر در میزان این خطره تا وجود و عدم وجودش.

حتی در بازارهایی که به طور سنتی در ایران تصور سوددهی در موردشون وجود داره مثل مسکن، خطر از دست دادن سرمایه نسبتا بالاست. خیلی ها را میبینیم که خونه ای رو خریدن یا ساختن و الان نمی تونن به قیمتی که میخوان بفروشن یا حتی اگه هم بفروشن نمی تونن به درستی محاسبه کنن که از این فروش چقدر سود نصیبشون شده (با احتساب خواب پول، هزینه های جانبی و ریسکی که کردن).

اصطلاح سرمایه گذاری خطر پذیر در واقع چیه؟

این اصطلاح در واقع اشاره داره به نوعی از سرمایه گذاری که در اون مقدار ریسک سرمایه گذاری کمی بالاتره. و البته سرمایه گذار از ابتدا از ریسک اطلاع داره. این نوع سرمایه گذاری در مقابل سرمایه گذاری سنتی قرار میگیره که در اون سرمایه گذار تا جای ممکن به دنبال کاهش میزان ریسکه و حفظ سرمایه اس.

سرمایه گذاری خطر پذیر در ایران

به شخصه من تا به حال سرمایه گذار خطر پذیر واقعی در ایران ندیدم. بیشتر سرمایه گذارهای ایرانی به شدت به دنبال کاهش ریسک هستن. میزان و نوع طرحهایی که برای سرمایه گذاری داده میشه معمولا به نوعیه که سطح ریسک رو برای سرمایه گذار گاهی حتی کمتر از سرمایه گذاری در مسکن میکنه. چیزی که به نظر میرسه بیشتر سرمایه گذارهای ایرانی رو میترسونه، ترس از اطلاعاته. اینکه سرمایه گذار میدونه داره در این مسیر ریسک میکنه مفهومی نسبتا ناشناخته اس. این در مقابل مسیر سنتی سرمایه گذاری قرار میگیره که در اون سرمایه گذار معمولا بدون دونستن ریسک ها سرمایه گذاری می کرد و در طول مسیر تازه با مشکلات آشنا میشد.

بیشتر سرمایه گذارهای ایرانی عادت دارن، در ابتدای مسیر با این تصور که این کار 100% سوده خواهد بود مسیر رو شروع کنن. گرچه در عمل در خیلی از بازارهای داخلی ریسک سرمایه گذاری حتی از 50% هم پایین تره.

دید فیزیکی به مفهوم سرمایه

نکته دومی که در مورد سرمایه گذاری سنتی باید دید، طرز فکر شدید فیزیکی به مفهوم سرمایه اس. برای سرمایه گذار سنتی، اینکه پولی که پرداخت میکنه به طور مستقیم به یک ماده، خونه، جنس و … تبدیل بشه خیلی قابل درک تره تا اینکه به یک نرم افزار، ایده یا برند تبدیل بشه. تبدیل پول با یک مفهوم انتزاعی در فرهنگ سرمایه گذاری ایرانی هنوز بسیار غریبه اس. این بخش به طور مستقیم رابطه ای با سرمایه گذاری خطر پذیر نداره، اما از اونجایی که بیشتر ایده های استارت اپی بیشتر شکل ارزشهای انتزاعی دارن تا ارزشهای واقعی، این مفهوم هم به نوعی به پیچیدگی سرمایه گذاری خطر پذیر اضافه میکنه.

تجربه من در دریافت سرمایه

ما از ابتدای کار خودمون، همه چیز رو به نوعی برنامه ریزی کرده بودیم که روند ادامه کار به گرفتن سرمایه وابسته نباشه. همین موضوع گرچه سرعت رشد ما رو محدود کرد اما ریسک شکست رو برای ما بسیار کم کرد. واقعیت اینه که احتمال دریافت سرمایه در اکوسیستم داخلی ایران اونقدر کمه که اتکا بهش میتونه ریسک کار رو خیلی خیلی زیاد میکنه. طبق چیزی که من محاسبه کردم، احتمال دریافت سرمایه در اکوسیستم استارت اپی ایران، از احتمال قبول شدن در یکی از رشته های دانشگاه شریف در کنکور سراسری به مقدار قابل توجهی کمتره. من به شخصه دوست ندارم موفقیت یا عدم موفقیت کسب و کارم رو به همچین پارامتر بعیدی پیوند بزنم.